出處:顏氏家訓
jiào zǐ piān
教子篇
shàng zhì bù jiào ér chéng,xià yú suī jiào wú yì,zhōng yōng zhī rén,bù jiào bù zhī yě。gǔ zhě shèng wáng,yǒu" tāi jiào" zhī fǎ,huái zi sān yuè,chū jū bié gōng,mù bù xié shì,ěr bù wàng tīng,yīn shēng zī wèi,yǐ lǐ jié zhī。shū zhī yù bǎn,cáng zhū jīn kuì。shēng zǐ hāi tí,shī bǎo gù míng xiào rén lǐ yì,dǎo xí zhī yǐ。fán shù zòng bù néng ěr,dāng jí yīng zhì shí rén yán sèzhī rén xǐ nù,biàn jiā jiào huì,shǐ wèi zé wèi,shǐ zhǐ zé zhǐ,bǐ jí shù suì,kě shěng chī fá。fù mǔ wēi yán ér yǒu cí,zé zǐ nǚ wèi shèn ér shēng xiào yǐ。
上智不教而成,下愚雖教無益,中庸之人,不教不知也。古者圣王,有“胎教”之法,懷子三月,出居別宮,目不邪視,耳不妄聽,音聲滋味,以禮節(jié)之。書之玉版,藏諸金匱。生子咳提,師保固明孝仁禮義,導習之矣。凡庶縱不能爾,當及嬰稚識人顏色、知人喜怒,便加教誨,使為則為,使止則止,比及數(shù)歲,可省笞罰。父母威嚴而有慈,則子女畏慎而生孝矣。
wú jiàn shì jiān wú jiào ér yǒu ài,měi bù néng rán,yǐn shí yùn wèi,zì qí suǒ yù,yí jiè fān jiǎng,yīng ā fǎn xiào,zhì yǒu shí zhī,wèi fǎ dāng ěr。jiāo màn yǐ xí,fāng fù zhì zhī,chuí tà zhì sǐ ér wú wēi,fèn nù rì lóng ér zēng yuàn,dǎi yú chéng zhǎng,zhōng wèi bài dé。kǒng zǐ yún:" shào chéng ruò tiān xìng,xí guàn rú zì rán。" shì yě。sú yàn yuē:" jiào fù chū lái,jiào ér yīng hái。" chéng zāi sī yǔ。
吾見世間無教而有愛,每不能然,飲食運為,恣其所欲,宜誡翻獎,應呵反笑,至有識知,謂法當爾。驕慢已習,方復制之,捶撻至死而無威,忿怒日隆而增怨,逮于成長,終為敗德。孔子云:“少成若天性,習慣如自然?!笔且?。俗諺曰:“教婦初來,教兒嬰孩。”誠哉斯語。
fán rén bù néng jiào zǐ nǚ zhě,yì fēi yù xiàn qí zuì è,dàn zhòng yú ā nù shāng qí yán sè,bù rěn chǔ tà cǎn qí jī fū ěr。dāng yǐ jí bìng wèi yù,ān dé bù yòng tāng yào zhēn ài jiù zhī zāi?yòu yí sī qín dū xùn zhě,kě yuàn kē nüè yú gǔ ròu hū?chéng bù dé yǐ yě!
凡人不能教子女者,亦非欲陷其罪惡,但重於呵怒傷其顏色,不忍楚撻慘其肌膚耳。當以疾病為諭,安得不用湯藥針艾救之哉?又宜思勤督訓者,可愿苛虐於骨肉乎?誠不得已也!
fù zǐ zhī yán,bù kě yǐ xiá gǔ ròu zhī ài,bù kě yǐ jiǎn。jiǎn zé cí xiào bù jiē,xiá zé dài màn shēng yān。
父子之嚴,不可以狎;骨肉之愛,不可以簡。簡則慈孝不接,狎則怠慢生焉。
rén zhī ài zǐ,hǎn yì néng jūn,zì gǔ jí jīn,cǐ bì duō yǐ。xián jùn zhě zì kě shǎng ài,wán lǔ zhě yì dāng jīn lián。yǒu piān chǒng zhě,suī yù yǐ hòu zhī,gèng suǒ yǐ huò zhī。qí cháo yǒu yī shì dài fū,cháng wèi wú yuē:" wǒ yǒu yī ér,nián yǐ shí qī,pō xiǎo shū shū,jiào qí xiān bēi yǔ jí dàn pí pá,shāo yù tōng jiě,yǐ cǐ fú shì gōng qīng,wú bù chǒng ài,yì yào shì yě。" wú shí fǔ ér bù dá。yì zāi,cǐ rén zhī jiào zǐ yě!ruò yóu cǐ yè zì zhì qīng xiàng,yì bù yuàn rǔ cáo wèi zhī。
人之愛子,罕亦能均,自古及今,此弊多矣。賢俊者自可賞愛,頑魯者亦當矜憐。有偏寵者,雖欲以厚之,更所以禍之。齊朝有一士大夫,嘗謂吾曰:“我有一兒,年已十七,頗曉書疏,教其鮮卑語及彈琵琶,稍欲通解,以此伏事公卿,無不寵愛,亦要事也?!蔽釙r俯而不答。異哉,此人之教子也!若由此業(yè)自致卿相,亦不愿汝曹為之。
聯(lián)系客服